13. Nai. Baseado en feitos reais.

Escultura á "Nai do Emigrante", de Ramón Muriedas. Foi instalada no paseo marítimo de Xixón en 1970, a súa transgresión formal provocou un vivo debate na época. A nai mira ó mar, ó que estende cun forte sentido simbólico a man, neste caso reflicte o sentimento desgarrado de quen ve partir ó fillo cara outra vida incerta. No relato que segue a historia é diferente… escribindo lembrei esta imaxe que quedou na retina e na cámara unha tarde de nubes que paseaba por alí con Vicente da Illa. A nai que lembramos hoxe máis abaixo, mira ó ceo e chora a mares. 

             Os ollos de Pepa reflectían dor enmarcados nun rostro envellecido antes de tempo. No camiño de volta a casa, para non desfalecer,  soñaba que levaba con ela os seus fillos Manuel, Erundino e Olegario. Non era así. Viña de suplicar clemencia para os canteiros de Terra de Montes que foran gañar a vida, ou buscar a morte, nas obras do ferrocarril de Zamora a Ourense.

            A muller sobrecollida polos acontecementos evadiuse no pasado máis lonxano para coller forzas, lembrou cando casou con Víctor e logo o nacemento dos seus cinco fillos. Do froito do seu ventre só lle quedaban tres, escomezou a saloucar, unha greta inmensa partía o seu corazón presaxiando os derradeiros suspiros dos seus tesouros, os seus nenos. Non podía soportar que estiveran presos e menos pensar que non os podería ver máis. Íanos fusilar… Non conseguiu abrandar ó “gobernador”, e iso que lle dera proba de que tiña poder ofrecéndolle escoller un fillo ó que salvar a vida. Facéndose o piadoso, para non deixar a viuva sen fillos que a axudaran, aplacou a súa insignificante conciencia tentando que a nai tivera parte nunha salvación e dúas sentencias. Como ía ela sinalar coa morte a quen dera vida?.

            Pepa coñecía o sufrimento porque tivera máis perdas, pero nunca a mans doutros homes. Fora a enfermidade a que máis a mancara por dentro, arrincando do seu carón a seres queridos. Isto era diferente, máis que nunca berraba en silencio, o corazón e a mente estalaban a un tempo. Negaba a evidencia: “non, non, non… que motivo pode haber para matar a quen nunca mal fixo?”. Volveu a vista cara arriba e albiscou as nubes que ameazaban choiva, Deus non a escoitaba, nada lle importaba xa. Ela tamén fora condenada.

            Cinco da familia Ventín non voltarían ser libres. O tío Perfecto levara a catro sobriños a traballar con el, os tres irmáns e o seu curmán Ramiro, para aprender o oficio de canteiros. O seu delito sería un mal informe do crego “Cabezagrande” que consideraba insuficiente a súa fe, e máis aínda pesara na inculpación a súa condición de obreiros relacionados coa esquerda.

            O 19 de setembro do ano 1936 ingresan en prisión os 5 Ventín, o 3 de decembro escenifican o Consello de Guerra e o 31 de decembro son executados no alto do Padornelo, na Canteira do Suspiro, para rematar nunha foxa común do Bierzo onde seguen.   

            Manuel era o máis vello dos tres irmáns das Quintas de Codeseda, fillos de Pepa, só tiña 29 anos. Na casa agardaba a súa muller, unha filla pequena e outra en camiño. A súa descendente póstuma, botaría o seu primeiro choro aquel día no que lle quitaban a vida o seu pai.

Fin…

… dunha historia de relevo,

da fatalidade da morte inxusta

á beleza da vida que reclama memoria...